Լրահոս – Lrahos Լուրերի անսպառ աղբյուր
Ադրբեջանական սև ցուցակն ու ռուսական սցենարն Արցախում…
Մինչ Եվլախում ընթանում է Ադրբեջանի և Արցախի ներկայացուցիչների թվով երրորդ հանդիպումը,
Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանն ադրբեջանական կողմի հետ բանակցություններ է վարում՝ երկրի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանն Արցախից անվտանգ դուրս բերելու համար:
Իհարկե զարմանալի է, թե ինչի մասին են բանակցում վերջիններս, երբ վերջին արցախահայը թողնելով իր հայրենի հողը, տունուտեղը լքում է Արցախը, ռազմաքաղաքական ղեկավարությունն էլ ամենօրյա ռեժիմով ձերբակալվում ու գերեվարվում է…
Այս պահին Արցախում մնացել է մի քանի հարյուր մարդ՝ կամավորներ, հատուկ կարիքներ ունեցող որոշ մարդիկ, արտակարգ ծառայությունների աշխատակիցներ, որոնք նույնպես պատրաստվում են մեկնել:
Ստեփանակերտում են նաև որոշ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ ու խորհրդարանի ընդդիմադիր երեք խմբակցությունների բոլոր պատգամավորները, որոնց մնալու, գնալու կամ առհասարակ վերջիններիս հետագա ճակատագիրը դեռևս պարզ չէ…
Ի՞նչ կարող է բանակցել նախագահ Շահրամանյանը, եթե Ադրբեջանի Գլխավոր դատախազ Քյամրան Ալիևն այսօր կոչով դիմել է այն հայերին, ովքեր «Ղարաբաղում հանցագործություններ կատարելու համար» միջազգային հետախուզման մեջ են, որպեսզի ինքնակամ հանձնվեն։
Արդեն իսկ ձերբակալվել են Արցախի ՊԲ հրամանատարի նախկին տեղակալ, գեներալ-մայոր Դավիթ Մանուկյանը, Արցախի ՊԲ նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Լևոն Մնացականյանը, նախկին արտգործնախարար և Արցախի նախագահի խորհրդական Դավիթ Բաբայանն էլ ինքնակամ է ներկայացել ու ձերբակալվել:
Ձերբակալման վտանգի տակ են Արցախի երեք նախկին նախագահները, մի շարք այլ բարձրաստիճան սպաներ ու քաղգործիչներ:
Արցախի անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար, գեներալ-մայոր՝ Վիտալի Բալասանյանը կալանավորված չէ:
Ըստ որոշ տեղեկությունների, ձեռք է բերվել համաձայնություն, ըստ որի հնարավոր է՝ Արցախի, այսպես կոչված, համայնքի ներկայացուցիչ նշանակվի հենց նա, ով հայտարարել է Արցախը չլքելու մասին իր որոշումը։
Այսպիսով՝ խիստ կասկածելի է, որ նախագահ Շահրամանյանին կհաջողվի բանակցությունների միջոցով մնացյալ բարձրաստիճան սպաներին և քաղգործիչներին չկալանավորելու համար երաշխիքներ ստանալ:
Անգամ իր անձի մասով վերջում չի բացառվում խնդիրները…
Այնպես որ՝ ոչ մեկն ապահովագրված չէ…
Բաքուն անդրվելի է այդ հարցում և բնավ չի գնա զիջումների:
Իհարկե չի բացառվում, որ բացառիկ դեպքերում՝ ներքին կարգով կամ որոշակի հետկուլիսային պայմանավորվածությունների արդյունքում մի քանի հոգու համար այդուհանդերձ համաներում կիրառվի:
Չի բացառվում, որ որպես հաջորդ քայլ, Բաքուն ՀՀ-ից պահանջի իրեն հանձնել ՀՀ-ում գտնվող բարձրաստիճան սպաների՝ որոնք տարբեր ժամանակահատվածներում Արցախում զբաղեցրել են պաշտոններ:
Ինչ վերաբերում է ՌԴ-ի՝ Արցախի հետ կապված իր հետագա պլաններին, ապա ընթացող պրոցեսների համատեքստում, հասկանալի է, որ վերջինս անմնացորդ ջանք ու եռանդ է գործադրելու, որ Արցախում առնվազն 20-30 հազար հայ մնա, որոնց շնորհիվ «խաղաղապահ առաքելության» գործունեությունն Արցախում շարունակվի:
Այլապես՝ նրանց մնալն Արցախում անտրամաբանական է…
Անգամ Ադրբեջանին է ինչ-որ տեղ ձեռնտու, որ Արցախում գոնե այդքան հայ մնա, որպեսզի միջազգային հանրությանը ներկայացնի, որ էթնիկ զտումներ չի իրականացրել, Արցախը լքած հայերը ինքնակամ են հեռացել և ահա՝ մի քանի տասնյակ հազար հայերը կայացրել են մնալու որոշում, շարունակում են ապրել Արցախում՝ համաձայնելով վերաինտեգրմանն ու համագոյակցությանը:
Գուցե ՌԴ-ն հատուկ անվտանգային երաշխիքներ առաջարկի մնացյալ հայերին, որպեսզի վերջիններս դուրս չգան Արցախից:
Այդկերպ նրանց «գոյությունն» Արցախում կպահպանվի…
Մանավանդ, որ կան հստակ տեղեկություններ, որ Ռուսաստանը բանակցում է Ադրբեջանի հետ խաղաղապահ առաքելության ժամկետը 10 տարով երկարաձգելու հարցում։
Հենց այնպես չէր Պեսկովը ասում, թե՝ «Ոչ մի պատճառ չկա, որ Ղարաբաղի հայ բնակիչները զանգվածաբար լքեն իրենց տները: Այստեղ գլխավորն այն է, որ մնալու որոշում կայացրածներն ապահովված լինեն նորմալ կենսապայմաններով։ Այսինքն՝ մեզ ամենից շատ անհանգստացնում է այս խնդրի մարդասիրական կողմը, որը պետք է ապահովվի»։
Իսկ ամբողջական հայաթափման պարագայում ՌԴ-ն կարող է գործադրել իր հաջորդ ալտերնատիվ պլանը.
«Խաղաղապահ» եզրույթը բնականաբար դուրս է գալիս, որին փոխարինում է՝ մի փոքր այլ գործառույթներով, մեկ այլ անվանումով ստորաբաժանումները:
Իհարկե դա ևս մշտական բնույթ չի կարող կրել…
Իսկ երկարաժամկետ կամ մշտապես իրենց ներկայությունն ապահովելու համար չի բացառվում, որ Ադրբեջանին առաջարկվի ռուսական ռազմաբազայի տեղակայում Արցախում:
Վերջերս՝ Ադրբեջանի և ՌԴ-ի միջև կնքված դաշնակցային հարաբերությունների համատեքստում այն խիստ իրատեսական է…
Այնպես, ինչպես 1998-ին ՀՀ-ի և ՌԴ-ի միջև կնքված՝ «Դաշնակցային հարաբերությունների, բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության» մասին միջպետական պայմանագիր էլ մենք ունենք, որի հիման վրա Հայաստանում տեղակայված է 102-րդ ռազմաբազան, Էրեբունու ռուսական ավիաբազան, բայց և գործնականում այն այս պահին պարզապես «լակմուսի թուղթ» է…
Առաջին տպավորությամբ Ադրբեջանին դա բացարձակ պետք չէ, մանավանդ, որ նա ինքնուրույն կարող է գերհագեցած միլիտարիզացիա ապահովել ողջ Արցախում և ՀՀ-ի հետ սահմանագծին, բայց եթե պայմանը լինի ռուսական ռազմաբազայի կողմից որպես պարտականություն՝ արտաքին վտանգների, տարածքային ամբողջականությանն ուղղված ռազմական ոտնձգությունների դեպքում համատեղ ուժերով դիմադրությունը, դրանց զսպումն ու չեզոքացումը, կայունության պահպանումը՝ գուցե և համաձայնի:
Որպես անվտանգային՝ հավելյալ կամ ալտերնատիվ երաշխիք դա իրատեսական է:
Չի բացառվում, որ Արցախում ՌԴ ռազմաբազայի լինելու «գինը» լինի՝ վերջինիս կողմից՝ «Զանգեզուրի էքստերիտորիալ միջանցքի» ապահովումը…
Իհարկե ՌԴ-ն այլ լծակներ ևս ունի, որոնք ևս կարող է գործադրի…
Այնպես որ՝ ոչինչ չի բացառվում…
Եվ հետո.
Աղդամում տեղակայված ռուս-թուրքական համատեղ մոնիտորինգի կենտրոնը, որտեղից երկու երկրների զինվորականները հետևելու էին Արցախում հրադադարի պահպանմանն ու նոյեմբերի 9-ին ձեռք բերված պայմանավորվածությունների ի կատար ածմանը, ապա վերջին իրադարձություններից հետո, իրենց գործառույթներն ևս պետք է համարվեն ավարտված, քանզիի կոնֆլիկտը համարվում է հանգուցալուծված:
Հետևաբար՝ ըստ տրամաբանության այդ կենտրոնը պետք է դադարեցնի իր գոյությունը:
Այս ամենի համատեքստում պետք է հաշվի առնել նաև այն, որ Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև կնքվել է «Շուշիի՝ ռազմական փոխօգնության դեկլարացիան», որը որպես անվտանգային հավելյալ երաշխիք բավարար է Ադրբեջանին:
Հետևաբար՝ Ադրբեջանին ավելի ցանկալի կլինի թուրքական, քան թե ռուսական ներկայացվածությունը:
Դե իսկ Ռուսաստանի գեոպոլիտիկ նպատակներից է՝ պահպանել իր հեգեմոնիզմն ու որպես կոնֆլիկտների հանգուցալուծողի միակ դերակատարի ներկայությունը տարածաշրջանում:
Այնպես որ՝ նոր սցենարների, վերադասավորումների ու կոմբինացիաների ականատեսն ենք լինելու, իսկ շահերի համընկնումն ու օտարումը ժամանակի հարց է…
Ամեն դեպքում՝ բազմապիսի քաղաքական հաշվարկներից ու գնահատականներից անդին, կա մի փաստ՝ ռուսների մեր հանդեպ արածն արդարացում չունի…
Էլ չեմ մանրամասնում պատմության անցքերը, թե ինչպես Լենինը՝ Արևմտյան Հայաստանը նվիրեց Թուրքիային, Ստալինը՝ Նախիջևանն ու Արցախը Ադրբեջանին…
Պուտինն էլ նրանցից հետ չմնաց…
Իսկ ինչ վերաբերվում է այսօրվա մեր իշխանություններին, ապա կասկած չկա, որ օր առաջ պետք է հեռանան:
Այսքանից հետո որևէ իշխանություն կարող է մնալ իշխանությա՞ն…
Ո՛չ, երիցս ո՛չ…
Ոչ մի արդարացում, ոչ մի քավության նոխազ լինել չի կարող։
Անփառունակ գնալու են, բայց և պատասխան են տալու…
Հնարավոր չէ մի ամբողջ երկիր կործանել, ժողովուրդին անտուն անօթևան թողնել, գաղթական դարձնել, պատերազմներ տանուլ տալ, բայց մեղավոր այդպես էլ չգտնվի…
Բացառվում է…
Աստված վկա՝ այս ամենը հենց այնպես չի մարսվելու…
Source: USAArmenia
